Stichting De Zevensprong Nieuwkoop

Waarom het 'Jos Gemmeke pad' in Nieuwkoop? 

Lees hier het verhaal over een moedige en bijzondere vrouw. Haar naam is op 29 september 2012 voorgoed verbonden aan het wandelpad door natuurgebied Ruygeborg in Nieuwkoop. (o.a. overgenomen van Wikipedia)

Brunita Josepha (Jos) Gemmeke (ook bekend als Jos Mulder-Gemmeke) (Amsterdam, 3 juni 1922 – Den Haag, 20 december 2010) was een Nederlandse verzetsstrijdster tijdens de Tweede Wereldoorlog. Gemmeke was naast Koningin Wilhelmina de enige vrouw die geëerd was met de Militaire Willems-Orde. 

Tijdens de oorlog

Gemmeke begon tijdens de Tweede Wereldoorlog in Den Haag haar verzetswerk met het verspreiden van de illegale krant Je Maintiendrai, Jos Mulder en Cock van Paaschen hadden deze samen opgericht. De krant werd in het Vredespaleis gedrukt. Later werkte ze als agente en verbindingsofficier, waarbij zij meerdere malen het transport van radiozenders en andere materialen die vanuit Engeland werden verstuurd, naar verzetsgroepen in Nederland verzorgde.
In de nacht van 31 maart 1944 werden Tobias Biallosterski en Jan Steman in Brabant gedropt. Na het verstoppen van hun parachute, helmen, kleding en zender in een aardappelveldje vervolgden zij hun weg. Hun missie heette Draught, zij moesten de illegale pers helpen. Het Englandspiel was net afgelopen en verbindingen tussen Engeland en het verzet waren slecht. Jos Mulder wist niets van hun komst totdat Tobs Biallosterski haar op 2 april belde. Tobs had veel geld voor haar en een boodschap van de koningin. Toen hij met Van Paaschen zijn zender ging opgraven, bleek deze verdwenen te zijn. In het Vredespaleis meldde hij dit aan Gemmeke, waarna hij besloot terug te keren naar Engeland. Jan Steman heette voortaan Pieter Dekker, en zou met Gemmeke radioboodschappen coderen.
Hoewel de zender van Tobs verloren was hadden ze wel hun kristallen gevonden. Herman Leus, ook in Brabant gedropt, was zijn kristallen kwijtgeraakt, maar samen zouden zij kunnen zenden. Gemmeke moest de zender gaan ophalen.
Op 23 oktober 1944 begaf zij zich per fiets door de vijandelijke linies naar Brussel om microfilms, die verstopt zaten in haar zilveren poederdoos en haar schoudervulling, naar het hoofdkwartier van Prins Bernhard te vervoeren, bestemd voor het Bureau Bijzondere Opdrachten, de Nederlandse spionagedienst in Londen. Hiervoor moest zij de rivieren oversteken. Eerst fietste zij naar Rotterdam en Gorinchem, waar ze de pont zou nemen. Deze bleek door Duitsers bewaakt te worden. In de Ursulakliniek in Wassenaar had een bevriende dokter haar geleerd hoe zij een zenuwtrek in haar gezicht moest nadoen, hetgeen bij de pont goed van pas kwam. Ze had een Ausweis om naar Den Bosch te gaan voor familiebezoek, die een bewaker ongeldig had bevonden, maar toen liet zij een andere bewaker geloven dat zij een zenuwinzinking nabij was. Hij wilde haar wel doorlaten maar dan moest ze met de Hauptmann spreken. Bij het doorzoeken van haar koffer vond deze een paar brieven en arresteerde haar. De wacht werd afgelost en de volgende Hauptmann las de brieven, vond er niets verdachts in, waarschuwde haar voor haar onbezonnenheid en liet haar weer vrij.
Ze fietste verder richting Heusden. Er reden veel Duitsers over de dijk in beide richtingen en er werd zes keer door Engelse jagers op hen geschoten. Onderweg kwam ze veel Duitse militairen tegen die zich met hun gewonden van het front terugtrokken. Bij Heusden wilde ze de brug over. Ze werd door Duitsers aangehouden en zei dat ze naar haar vriendje ging. Net op dat moment kwamen er vier jagers over die hen beschoten. De Duitsers verscholen zich, zij maakte van het moment gebruik om de brug over te steken. Voor deze actie kreeg zij in 1950 de Militaire Willems-Orde. Vanuit Brussel vertrok zij naar Engeland, omdat dat de enige manier was om zo snel mogelijk naar Nederland te kunnen terugkeren.

Per parachute in Nieuwkoop gedropt (nu het Jos Gemmeke pad in 'Ruygeborg')

In Londen werd zij door het Special Operations Executive opgeleid tot geheim agent, waarna ze op 10 maart 1945 in een ijskoude stormachtige nacht vanuit een Stirling bommenwerper per parachute bij Nieuwkoop werd gedropt. Bij de landing kwam ze in een sloot terecht. Ze werd door verzetsmensen gered, maar kreeg een infectie. Ze werd beter met behulp van de penicilline die ze naar Nederland had gebracht, maar haar rug werd permanent beschadigd.

Na de bevrijding wilde zij zo snel mogelijk haar gewone leven weer oppakken en verbrak daarom alle contacten uit het verzet. Ze trouwde in 1947 en kreeg een zoon en een dochter. In 1961 ontmoette ze haar derde echtgenoot, luchtmacht-militair en oorlogsvlieger Joop Mulder. Ook hij heeft de Militaire Willems-Orde. Later ontdekten zij dat zijn squadron haar op 23 oktober 1944 had beschoten toen zij de brug bij Heusden overstak op weg naar Brussel.
Pas in de laatste twintig jaar van haar leven verbrak ze het zwijgen; sindsdien was ze aanwezig bij de belangrijkste herdenkingen. Op 22 juli 1955 werd zij voor haar verzetswerk benoemd tot Ridder (4e klasse) in de Militaire Willems-Orde. Zij was, samen met Koningin Wilhelmina, de enige vrouw die deze onderscheiding ooit kreeg. Joop Mulder en Jos Gemmeke-Mulder vormden het enige echtpaar waarvan beide echtelieden Ridders in de Militaire Willems-Orde waren. Ze was ook voorzitter van de Vereniging van Ridders in de Militaire Willems-Orde.

Op maandag 27 december 2010 werd op Crematorium Ockenburgh afscheid van mevrouw Gemmeke genomen. Met ceremonieel eerbetoon van ruim 100 militairen en met saluurschoten van de 13de Gemechaniseerde Brigade namen de militairen afscheid. Er was een krans van koningin Beatrix, die vertegenwoordigd werd door een vrouwelijke overste van de luchtmacht.

Officiele opening Jos Gemmeke Pad

Op zaterdag 29 september 2012 werd het Jos Gemmeke pad officieel geopen door de Commissaris van de Koningin van Zuid-Holland, de heer Jan Franssen. Het werd een gepast feestelijk gebeuren in aanwezigheid van een groot aantal genodigden waaronder familie van Jos Gemmeke. Sprekers memoreerden het heldhaftig en wijs optreden van deze bijzondere vrouw tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een ieder die in de toekomst over dit pand wandelt, staat bewust of onbewust in een overgetelijke geschiedenis.
Met de opening van het Jos Gemmeke pad deed ook de Red Ball Express Nieuwkoop aan. Ter ere van deze gelegenheid hield het Oudheidkundig- en Poldermuseum bij de Zevensprong een boeiende tentoonstelling over Nieuwkoop tijdens WO II.
Wie meer wil weten kan terecht bij CRASH Luchtoorlog- en Verzetsmuseum '40-'45 in Aalsmeerderbrug (www.crash40-45.nl).

Feestelijke opening Kapberg

Gedeputeerde opent nieuwe ‘Kapberg’ van De Zevensprong op 17/06/'11

Op vrijdag 17 juni j.l. is onder grote belangstelling de nieuwe Kapberg geopend, op het terrein van De Zevensprong. De openingshandeling – het onthullen van de naam Kapberg – werd verricht door de gedeputeerde van de Provincie Zuid-Holland, de heer Han Weber. Voorafgaande aan de opening werden de genodigden en belangstellenden met koffie ontvangen in de Loopstal, alwaar de voorzitter van de Stichting De Zevensprong, de heer Peter Groen, ieder welkom heette. In zijn speech benadrukte Peter Groen het grote belang van het nieuwe multifunctionele gebouw, voor tal van activiteiten op het complex van De Zevensprong. Ook sprak hij bijzondere dank uit richting alle subsidiegevers en aan allen die direct bij de bouw betrokken zijn geweest. ‘De realisatie van de Kapberg is op een bijzonder plezierige en positieve manier verlopen’, aldus Peter Groen. ‘De Kapberg zal onder andere als informatie- en ontmoetingscentrum, workshop-, vergader- en expositieruimte in een belangrijke behoefte gaan voorzien. Voor de exploitatiemogelijkheden is met ingang van juni 2011 een nieuw project gestart onder de naam ‘Welkom Ruygeborg’. Dit project betreft het verwerven van nieuwe subsidiegelden om de verdere aankleding en inrichting van de Kapberg te realiseren. Volgens de planning zal het direct aangrenzende en voor het publiek toegankelijke natuurgebied Ruygeborg in het voorjaar van 2012 worden opengesteld. De Zevensprong wil hier met de vele mogelijkheden die de Kapberg biedt, goed op voorbereid zijn.’ Ook de renovatie van de Karnschuur werd door Peter Groen zeer succesvol genoemd.

Gedeputeerde, de heer Han Weber, sprak zijn waardering uit voor het werk en de ambities van de stichting. Hij stelde de realisatie van de Kapberg als mooi voorbeeld van een vruchtbare samenwerking tussen publieke en private partijen, die ook goed paste in de opgave waarvoor hij zich gesteld zag. Ook nu er minder geld beschikbaar is (doelend op bezuinigingsopgave – red.), zei hij te willen blijven rekenen op voldoende inventieve initiatiefnemers. Hij wenste de gebruikers van Kapberg en Karnschuur veel succes en verwachtte dat de aanleg van natuurgebied Ruygeborg zonder problemen zou kunnen verlopen.

Nadat Dirk Kunst van Natuurmonumenten aan de hand van een fotopresentatie een toelichting op het plan Ruygeborg had gegeven, met aandacht voor de match tussen natuur en cultuur, trok het gezelschap naar buiten voor de opening. Onder het genot van een hapje en drankje konden zowel Karnschuur als Kapberg worden bewonderd. Deze feestelijke gelegenheid werd opgeluisterd door een foto-expositie met citaten van Mia Meijer.